با اینکه امروزه مدیریت در دنیای پیچیده و متحول جایگاه اساسی خود را پس از فراز و نشیب های بسیار پیدا کرده است، به نظر میرسد در کشور ما بیان فوق مصداق کامل عینی پیدا نکرده است . مدیریت آموزشی نیز از این امر مستثنی نبوده و هنوز جایگاه واقعی خود را در مفهوم علمی خود باز نیافته است. هنوز هم در موارد بسیاری ،مدیران فعلی آموزشی در نهایت مدیران آموزشی به معنی مجری قوانین و مقررات جاری هستند نه «رهبر آموزشی» و لازمه این کار توجه به مدیریت آموزشی و بها دادن به آن در مفهوم علمی آن است.
از میان انواع مدیریت آموزشی، مدیریت آموزشی در سطح مدارس یکی از با اهمیت ترین و حساس ترین وظایف محسوب میگردد. آموزش در مدرسه انجام می گیرد و کیفیت آموزش و نتایج آن نیز به مدرسه بستگی دارد. لذا نظام آموزشی باید از مدیران توانا، کار آمد و کار آزموده در سطح مدارس برخوردار باشد تا بتواند وظایف خطیر خود را به نحو موثر به انجام برساند، و این امر مستلزم آن است که نظام آموزشی از یک در جهت پرورش و جذب مدیران ماهر و تحصیل کرده گام بردار و از طرف دیگر سیستم انتخاب و انتصاب مدیران آموزشی را طوری طراحی نماید که از طریق مدیران شایسته و کاردان و تحصیل کرده به سمت های مدیریت آموزشی انتخاب کردند.
توجه به وظیفه های خطیر مدارس و تامل در مورد وظایف مدیران آموزشی مدارس بر این امر دلالت دارد که وظیفه مدیران آموزشی در برنامه ریزی آموزشی و اجرای آنها خلاصه نمی شود بلکه ایجاد محیطی مساعد که همکاری موثر افراد را برای رسیدن به اهداف موجب شود، و هدایت و رهبری آموزشی و همچنین سازماندهی و نظارت و کنترل موثر نیز از وظایف اصلی مدیران محسوب میگردد، و انجام این وظایف، مهارت ها و توانایی های خاصی را می طلبد که این مهارت ها و توانائی ها نمی توانند صرفاً از طریق تجربه حاصل شوند و آموزش و کسب آگاهی های لازم علمی در کنار تجربه برای دست یافتن به این توانایی ها و مهارتها لازم و ضروری است.
دانش مدیریت به مدیران کمک می کند تا بتوانند دشواری های کار خود را از طریق مطالعه اصول، نظریه ها و آموزش فنون و روش های سودمند و موثر از میان بردارند و بتوانند به طور موثر از عهده تحولات و پویایی های کار خود برآیند- راه حل های خلاق برای مسائل و مشکلات خود ارائه دهند- منابع مادی و انسانی سازمان آموزشی خودشان را جهت کسب اهداف تعلیم و تربیت، به خوبی بکار گیرند و به اقدامات پیشگیرانه در قلمرو کار و فعالیت خود مبادرت ورزند.
از آنجائیکه اجرا و مدیریت نظام های آموزش و پرورش در مقایسه با سایر بخش‌های فعالیت، افراد و منابع مادی و مالی بیشتری را به کار می گیرد، و از سوی دیگر با توجه به اینکه مسئولیت مدارس در قبال دانش آموزان و جوامع، بیشتر و پیچیده تر از گذشته شده است، آموزش های تخصصی برای مدیران مدارس بیش از هر زمان دیگری واجد اهمیت است و ضرورت دارد مدیران مدارس مهارت های جدیدی را در جهت انجام موثر وظایف شان فرا گیرند.
فهرست
عنوان صفحه
فصل اول……………………………………………………………………………………………………. ۱
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. ۲
تعریف موضوع……………………………………………………………………………………………. ۴
اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………. ۷
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰
فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………….. ۱۱
قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………. ۱۲
تعاریف اصطلات………………………………………………………………………………………… ۱۳
فصل دوم………………………………………………………………………………………………….. ۱۵
پیشینه و ادبیات تحقیق مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق ……………………….. ۱۶
فصل سوم…………………………………………………………………………………………………. ۲۴
سیر تحول مدیریت……………………………………………………………………………………… ۲۵
نظریه کلاسیک مدیریت……………………………………………………………………………….. ۲۵
نظریه مدیریت علمی……………………………………………………………………………………. ۲۶
نظریه مدیریت اداری…………………………………………………………………………………… ۲۷
نظریه بوروکراسی……………………………………………………………………………………… ۲۷
مزایا و محدودیتهای عمده تئوری کلاسیک مدیریت ……………………………………….. ۲۸
مکتب روابط انسانی……………………………………………………………………………………. ۲۸
تئوری علم مدیریت ……………………………………………………………………………………. ۲۹
نگرش سیستمی …………………………………………………………………………………………. ۲۹
مدیریت اقتضائی………………………………………………………………………………………… ۳۰
تاثیر تئوریهای مدیریت بر مدیریت آموزشی………………………………………………….. ۳۱
تعاریف مدیریت………………………………………………………………………………………….. ۳۵
ویژگیهای منحصر به فرد مدیریت………………………………………………………………… ۳۷
مهارت مورد نیاز مدیران…………………………………………………………………………….. ۳۹
عوامل موثر در موفقیت مدیران……………………………………………………………………. ۴۴
ارزشیابی اثر بخشی و کارآمدی مدیران……………………………………………………….. ۴۵
عوامل موثر در اثر بخشی سازمان ……………………………………………………………… ۴۹
وظایف مدیران…………………………………………………………………………………………… ۵۱
برنامه ریزی …………………………………………………………………………………………….. ۵۳
انواع برنامه ریزی………………………………………………………………………………………. ۵۴
مراحل عمده برنامه ریزی……………………………………………………………………………. ۵۵
برنامه ریزی موثر………………………………………………………………………………………. ۵۶
سازماندهی-تامین بکارگیری نیروی انسانی……………………………………………….. ۵۹-۵۷
نظارت و کنترل………………………………………………………………………………………….. ۶۰
هدایت و رهبری…………………………………………………………………………………………. ۶۱
سلسله مراتب نیازها……………………………………………………………………………………. ۶۳
انگیزش و رفتار…………………………………………………………………………………………. ۶۴
بهداشت روانی…………………………………………………………………………………………… ۶۵
تئوری x و y ……………………………………………………………………………………………. 66
نظریه گروهای انسانی………………………………………………………………………………… ۶۷
مطالعات در مورد نظریه رهبری………………………………………………………………….. ۶۸
سیستم مدیریت لیکرت………………………………………………………………………………… ۷۱
رهبری اقتضایی…………………………………………………………………………………………. ۷۲
رهبری موفق……………………………………………………………………………………………… ۷۳
همگانی و رهبری……………………………………………………………………………………….. ۷۴
رهبری مبتنی بر عشق و محبت…………………………………………………………………….. ۷۶
مدیریت مشارکتی ………………………………………………………………………………………. ۷۹
شرایط لازم برای اثر بخش بودن مشارکت…………………………………………………… ۸۱
مزایای مشارکت…………………………………………………………………………………………. ۸۲
برنامه ریزی و اجرای تغییر………………………………………………………………………… ۸۴
فرآیند ایجاد تغییر………………………………………………………………………………………. ۸۶
خلاقیت و نوآوری………………………………………………………………………………………. ۸۷
فرآیند خلاقیت……………………………………………………………………………………………. ۸۸
ویژگی افراد خلاق………………………………………………………………………………………. ۸۹
موانع خلاقیت…………………………………………………………………………………………….. ۹۰
استراتژی نوآوری……………………………………………………………………………………… ۹۱
روابط انسانی…………………………………………………………………………………………….. ۹۲
روابط انسانی در مدرسه…………………………………………………………………………….. ۹۳
شاخص روابط انسانی مطلوب……………………………………………………………………… ۹۵
عوامل موثر در ایجاد رضایت خاطر معلمان………………………………………………….. ۹۶
فصل چهارم
روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۰۱
جامعه آماری……………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
ابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۳
نحوه جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………… ۱۰۴
روشهای آماری تحقیق………………………………………………………………………………. ۱۰۵
فصل پنجم ………………………………………………………………………………………………. ۱۰۶
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه یک……………………………………………….. ۱۰۷
نمودار فرضیه ۱……………………………………………………………………………………….. ۱۰۸
جدول شماره ۲ فرضیه ۱…………………………………………………………………………… ۱۰۹
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه دو………………………………………………… ۱۱۱
نمودار فرضیه ۲……………………………………………………………………………………….. ۱۱۲
جدول شماره ۲ فرضیه ۲…………………………………………………………………………… ۱۱۳
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه سه……………………………………………….. ۱۱۵
نمودار فرضیه ۳……………………………………………………………………………………….. ۱۱۶
جدول شماره ۲ فرضیه ۳…………………………………………………………………………… ۱۱۷
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه چهار…………………………………………….. ۱۱۹
نمودار فرضیه ۴……………………………………………………………………………………….. ۱۲۰
جدول شماره ۲ فرضیه ۴…………………………………………………………………………… ۱۲۱
جدول توزیع پاسخهای مربوط به فرضیه پنج……………………………………………….. ۱۲۳
نمودار فرضیه ۵……………………………………………………………………………………….. ۱۲۴
جدول شماره ۲ فرضیه ۵…………………………………………………………………………… ۱۲۵
خلاصه تحقیق و نتیجه ………………………………………………………………………………. ۱۲۸
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. ۱۳۱
محدودیتها و تنگناهای تحقیق………………………………………………………………………. ۱۳۳
پیوستها
منابع و ماخذ
پرسشنامه
حدود انتظارات مدیران
شیوه نامه انتصاب مدیران
فهرست منابع فارسی:
۱) اختری، عباسعلی. مدیریت علمی. مکتبی از دیدگاه اسلام. تهران. مرکز نشر سازمان تبلیغات اسلامی. ۱۳۶۹٫
۲) تافلر. الوین. جابجایی در قدرت. ترجمه شهین دخت خوارزمی. تهران. نشر نو. ۱۳۷۰٫
۳) تیلور. فردریک. اصول مدیریت علمی. ترجمه محمد علی طوسی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۴) جوام. محمد حسین. مدیریت آموزشی و شناخت تشکیلات وزارت آموزش و پرورش. تهران. دفتر تحقیقات و برنامه ریزی آموزش و پرورش. ۱۳۶۶٫
۵) حاج کریمی، عباسعلی «نو آوری و تاثیر آن در بهره وری» دانش مدیریت. شماره ۲۵ . تابستان ۱۳۷۳٫
۶) رابینز. استیفن. پی. تئوری های سازمان. ترجمه داود سلمانی. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۳٫
۷)رضائیان. علی. اصول مدیریت بازرگانی. تهران. انتشارات سمت. ۱۳۶۹٫
۸) رضائیان. علی مدیریت رفتار سازمانی. تهران. انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
۱۳۷۲٫
۹) زارعی متین. حسن. «خلاقیت و نو آوری» دانش مدیریت. شماره ۲۴٫ بهار ۱۳۷۳٫
۱۰) سعادت. اسفندیار. فرآیند تصمیم گیری در سازمان. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۱) سلمانی. داود. بهبود و بازسازی سازمان. جزوه درسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. ۱۳۷۲٫
۱۲) صافی. احمد «مدارس متوسطه و مهارتهای مدیران» مجله مدیریت در آموزش و پرورش. شماره ۴٫ زمستان ۱۳۷۱٫
۱۳) طوسی. محمد علی «مشارکت، نو آفرینی و نو آوری» مجله مدیریت دولتی، شماره ۲۰٫ بهار ۱۳۷۲٫
۱۴) عسکریان. مصطفی. سازمان و مدیریت آموزش و پرورش. تهران. انتشارات امیر کبیر. ۱۳۶۶
۱۵) علاقه بند. علی . اصول مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۶) علاقه بند. علی. مقدمات مدیریت آموزشی. تهران. انتشارات بعثت. ۱۳۷۱٫
۱۷) فرنچ. درک و سارود. هیثر. فرهنگ مدیریت (توصیفی) ترجمه صائبی. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۱٫
۱۸) کونتز. هارولد و دیگران. اصول مدیریت . ترجمه علی اکبر فرهنگی و دیگران. مرکز آموزش مدیریت دولتی. ۱۳۷۰٫
۱۹) لی فام. جیمز. ام. مدیریت مدارس. ترجمه محمد علی نائلی. اهواز. انتشارات دانشگاه شهید چمران. ۱۳۷۰٫
چکیده:
این تحقیق پیرامون بررسی علل فرار مغزها در دبیرستان دخترانه فرزانگان شهرستان بجنورد انجام شده است و فرضیه های آن عبارتند از :
۱- احتمالا کمبود امکانات رفاهی ، فرهنگی و اقتصادی و آموزشی در ایران باعث فرار مغزها می شود
۲- احتمالا وجود کار و امکانات بیشتر در کشورهای پیشرفته باعث فرار مغزها
می شود .
۳- احتمالا بها دادن کشورهای پیشرفته به جوانان و نوجوانان ، آنان را جذب می کند و باعث فرار مغزها می شود .
۴- احتمالا کمبود فرهنگ در ایران باعث فرار مغزها می شود .
۵- احتمالا نبود آزادی ، امنیت و آسایش ، مهاجرت نخبگان را افزایش می دهد و باعث فرار مغزها می شود
۶- احتمالا پذیرش در دانشگاه های خارجی با میلیونها تومان هزینه راهی است برای جبران سرخوردگی از کنکور و این باعث فرار مغزها می شود.
۷- احتمالا بی اهمیتی وزارت علوم به نخبگان ایرانی باعث فرار مغزها می شود .
۸- احتمالا تبلیغات و فعالیت شکارچیان مغزها باعث فرار مغزها می شود .
۹- احتمالا بی توجهی قانون و دولتمردان کشور به المپیادی ها باعث می شود که جوانان از ایران به کشورهای دیگر مهاجرت کنند و باعث فرار مغزها می شود .
۱۰- احتمالا بی توجهی قانون و دولتمردان به تقویت امکانات تحصیلی و تحقیقی در دانشگاه ها در کشور باعث فرار مغز ها می شود .
جامعه آماری این پژوهشی را مجموعه ی دانش اموزان دبیرستان دخترانه ی فرزانگان شهرستان بجنورد تشکیل داده است که ۱۰۰ نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه ی اماری انتخاب گردیده و اطلاعات به روش کتبی توسط پرسشنامه جمع آوری گردیده و روش آماری استفاده شده در این پژوهش آمار توصیفی می باشد که با فراوانی و درصدگیری اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با توجه به نتایج به دست آمده تمام فرضیه ها مورد قبول است به جز فرضیه ی ۱۰ که ورد قبول نیست.
فهرست مطالب
عنوان مطلب صفحه
چکیده: ۱
فصل اول – کلیات تحقیق ۳
مقدمه ۴
بیان مسأله ۶
هدف و علت انتخاب موضوع تحقیق ۷
ضرورت و اهیمت موضوع تحقیق ۸
فرضیه ها ۹
فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق ۱۰
فرار مغزها چیست ۱۱
فرار مغزها یا فراری دادن مغزها ۱۳
فرار مغزها یا شکار مغزها ۲۰
علت پدیده ی مهاجرت نخبگان و تشدید آن چیست ۳۴
عوامل موثر در فرار مغزها ۳۵
نخبگان را چگونه حفظ کنیم ۳۵
راه کارهای نگهداری مغزها ۳۷
۳۰ درصد المپیادی ها مهاجرت کردند ۳۹
تلاش ایران برای بازگشت المپیادی ها ۴۰
پر جاذبه ترین کشورها برای مغزهای ایران ۴۱
کمبودها و بحرانهای ناشی از تداوم مهاجرت نخبگان ۴۲
عوامل موثر بر در بکار نگرفتن قدرت خلاقیت جوانان ۴۳
مغزها از اروپا نیز فرار می کنند ۴۵
ضریب هوشی رؤسای جمهور آمریکا ۴۶
آیا طرح معافیت از سر بازی که چندی پیش مطرح شد می تواند برگزیدگان را به ماندن در ایران ترغیب کند
۴۷
نحوه گزینش المپیادی ها ۴۸
فصل سوم روش تحقیق
نمونه آماری
روش نمونه گیری
ابزار جمع آوری اطلاعات
روش آماری
جامعه آماری ۵۰
فصل چهارم تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها ۵۱
تجزیه و تحلیل داده ها به منظور قبول یا رد فرضیه ها ۷۳
فصل پنجم خلاصه و نتیجه گیری ۷۸
محدودیت های تحقیق ۸۱
پیشنهادات ۸۲
فهرست منابع و مآخذ ۸۳
پیوست ها ۸۴
فهرست منابع و مآخذ
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۵ سال دوزادهم شماره ۱ فروردین – خرداد ۱۳۸۲
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۲۴ سال نهم شماره ۲ تیر – شهریور ۱۳۷۹
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۲
- مجله راه دانشگاه / ماهنامه کمک اموزشی سازمان سنجش آموزش کشور / سال ششم / شماره ۴۵ / نوشته دکتر حسین رفیعی
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۳۸ سال دهم شماره ۲ تیر – شهریور ۱۳۸۰٫
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۸ سال دوازدهم شماره ۴ دی – اسفند ۱۳۸۲٫
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۴ سال دوازدهم .
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۶ سال دوازدهم شماره ۲ تیر – شهریور ۱۳۸۲٫
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۷ سال دوازدهم شماره ۳ مهر- آذر ۱۳۸۲٫
چکیده:
این تحقیق پیرامون بررسی علل فرار مغزها در دبیرستان دخترانه فرزانگان شهرستان بجنورد انجام شده است و فرضیه های آن عبارتند از :
۱- احتمالا کمبود امکانات رفاهی ، فرهنگی و اقتصادی و آموزشی در ایران باعث فرار مغزها می شود
۲- احتمالا وجود کار و امکانات بیشتر در کشورهای پیشرفته باعث فرار مغزها
می شود .
۳- احتمالا بها دادن کشورهای پیشرفته به جوانان و نوجوانان ، آنان را جذب می کند و باعث فرار مغزها می شود .
۴- احتمالا کمبود فرهنگ در ایران باعث فرار مغزها می شود .
۵- احتمالا نبود آزادی ، امنیت و آسایش ، مهاجرت نخبگان را افزایش می دهد و باعث فرار مغزها می شود
۶- احتمالا پذیرش در دانشگاه های خارجی با میلیونها تومان هزینه راهی است برای جبران سرخوردگی از کنکور و این باعث فرار مغزها می شود.
۷- احتمالا بی اهمیتی وزارت علوم به نخبگان ایرانی باعث فرار مغزها می شود .
۸- احتمالا تبلیغات و فعالیت شکارچیان مغزها باعث فرار مغزها می شود .
۹- احتمالا بی توجهی قانون و دولتمردان کشور به المپیادی ها باعث می شود که جوانان از ایران به کشورهای دیگر مهاجرت کنند و باعث فرار مغزها می شود .
۱۰- احتمالا بی توجهی قانون و دولتمردان به تقویت امکانات تحصیلی و تحقیقی در دانشگاه ها در کشور باعث فرار مغز ها می شود .
جامعه آماری این پژوهشی را مجموعه ی دانش اموزان دبیرستان دخترانه ی فرزانگان شهرستان بجنورد تشکیل داده است که ۱۰۰ نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه ی اماری انتخاب گردیده و اطلاعات به روش کتبی توسط پرسشنامه جمع آوری گردیده و روش آماری استفاده شده در این پژوهش آمار توصیفی می باشد که با فراوانی و درصدگیری اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با توجه به نتایج به دست آمده تمام فرضیه ها مورد قبول است به جز فرضیه ی ۱۰ که ورد قبول نیست.
فهرست مطالب
عنوان مطلب صفحه
چکیده: ۱
فصل اول – کلیات تحقیق ۳
مقدمه ۴
بیان مسأله ۶
هدف و علت انتخاب موضوع تحقیق ۷
ضرورت و اهیمت موضوع تحقیق ۸
فرضیه ها ۹
فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق ۱۰
فرار مغزها چیست ۱۱
فرار مغزها یا فراری دادن مغزها ۱۳
فرار مغزها یا شکار مغزها ۲۰
علت پدیده ی مهاجرت نخبگان و تشدید آن چیست ۳۴
عوامل موثر در فرار مغزها ۳۵
نخبگان را چگونه حفظ کنیم ۳۵
راه کارهای نگهداری مغزها ۳۷
۳۰ درصد المپیادی ها مهاجرت کردند ۳۹
تلاش ایران برای بازگشت المپیادی ها ۴۰
پر جاذبه ترین کشورها برای مغزهای ایران ۴۱
کمبودها و بحرانهای ناشی از تداوم مهاجرت نخبگان ۴۲
عوامل موثر بر در بکار نگرفتن قدرت خلاقیت جوانان ۴۳
مغزها از اروپا نیز فرار می کنند ۴۵
ضریب هوشی رؤسای جمهور آمریکا ۴۶
آیا طرح معافیت از سر بازی که چندی پیش مطرح شد می تواند برگزیدگان را به ماندن در ایران ترغیب کند
۴۷
نحوه گزینش المپیادی ها ۴۸
فصل سوم روش تحقیق
نمونه آماری
روش نمونه گیری
ابزار جمع آوری اطلاعات
روش آماری
جامعه آماری ۵۰
فصل چهارم تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها ۵۱
تجزیه و تحلیل داده ها به منظور قبول یا رد فرضیه ها ۷۳
فصل پنجم خلاصه و نتیجه گیری ۷۸
محدودیت های تحقیق ۸۱
پیشنهادات ۸۲
فهرست منابع و مآخذ ۸۳
پیوست ها ۸۴
فهرست منابع و مآخذ
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۵ سال دوزادهم شماره ۱ فروردین – خرداد ۱۳۸۲
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۲۴ سال نهم شماره ۲ تیر – شهریور ۱۳۷۹
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۲
- مجله راه دانشگاه / ماهنامه کمک اموزشی سازمان سنجش آموزش کشور / سال ششم / شماره ۴۵ / نوشته دکتر حسین رفیعی
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۳۸ سال دهم شماره ۲ تیر – شهریور ۱۳۸۰٫
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۸ سال دوازدهم شماره ۴ دی – اسفند ۱۳۸۲٫
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۴ سال دوازدهم .
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۶ سال دوازدهم شماره ۲ تیر – شهریور ۱۳۸۲٫
- مجله استعدادهای درخشان شماره ۴۷ سال دوازدهم شماره ۳ مهر- آذر ۱۳۸۲٫
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با مکان کنترل در دانش
آموزان پسر پایة سوم راهنمایی می پردازد . به این منظور ۱۸۰ نفر از دانش
آموزان پسر پایة سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه
قرار گرفتند. گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا
پرسشنامة مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامة شیوه
ها فرزندپروری بانتون که ۱۵ سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و
مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود. نتایج پژوهش نشان داد خرده
مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی
می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما
خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند . این یافته ها
بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان
دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی
فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و
بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود.
فصل اول
مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش
مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و
صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به
محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن
بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای
اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ
تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، ۱۳۷۸ ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان
تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ،
بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش
بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد
و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و
اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، ۱۳۶۷ ) .
تاثیر خانواده بر رشد
چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ،
بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک
دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای
متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ،
فروید ، نقل از برومند نسب ، ۱۳۷۳ ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در
تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف
بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی
فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی
، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای
خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می
دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانوادة امروزی نسبت به نقش ها و
ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد
نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت
و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و
اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، ۱۳۸۴ ) .
فهرست مطالب
فصل اول (طرح تحقیق)
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۲
بیان مساله…………………………………………………………………………………………. ۵
اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………. ۷
فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………… ۷
تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………. ۸
شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………………… ۸
مکان کنترل…………………………………………………………………………………………. ۹
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده………………………………………………………………………………. ۱۱
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………… ۱۳
بعد «گرم» بودن والدین………………………………………………………………………. ۱۳
بعد «کنترل» والدین……………………………………………………………………………. ۱۴
جنبه های مثبت کنترل والدین……………………………………………………………… ۱۵
جنبه های منفی کنترل والدین………………………………………………………………. ۱۷
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین…………………………………………………………… ۱۸
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری…………………………… ۱۹
والدین دارای اقتدار منطقی………………………………………………………………….. ۲۰
والدین استبدادی………………………………………………………………………………… ۲۱
والدین آزاد گذار…………………………………………………………………………………. ۲۲
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)………………. ۲۳
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند…………………………………………………. ۲۵
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر……………………………………………………. ۲۶
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری………………………………………. ۲۸
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۳۰
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر…………………………………… ۳۰
درک سازه مکان کنترل………………………………………………………………………… ۳۳
تحول شخصیت از دیدگاه راتر…………………………………………………………….. ۳۵
جنبه های منفی احاطه و کنترل…………………………………………………………….. ۳۷
پیامدهای شخصی منفی………………………………………………………………………. ۳۸
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی……………………………………………………. ۳۹
بررسی مقیاس های مکان کنترل…………………………………………………………… ۳۹
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور ۴۲
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور……. ۴۶
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گسترة تحقیقات ۴۹
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۵۷
جامعه آماری………………………………………………………………………………………. ۵۷
نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. ۵۷
روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. ۵۷
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی………………………. ۵۷
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون………………………………………….. ۵۷
روایی………………………………………………………………………………………………… ۵۸
پایایی………………………………………………………………………………………………… ۵۸
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… ۵۸
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی………………………………………………………………………………………………… ۵۹
پایایی………………………………………………………………………………………………… ۶۰
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… ۶۱
روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. ۶۲
شیوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………….. ۶۲
روشهای آماری تحلیل داده ها……………………………………………………………… ۶۳
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی…………………………………………………………………………. ۶۵
ب – تحلیل استنباطی………………………………………………………………………….. ۷۱
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. ۷۵
بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. ۷۵
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر……………………………………….. ۷۷
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر………………………………………………….. ۷۸
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)……………………………………………………………….. ۷۹
کاربردها ……………………………………………………………………………………………. ۷۹
منابع…………………………………………………………………………………………………. ۸۱
منابع فارسی:
۱ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (۱۳۸۱) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس
۲ـ اکبری، طیبه (۱۳۷۹)، بررسی تاثیر سبکهای تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
۳ـ استانفورد و به یر (۱۹۹۳) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (۱۳۷۷) چاپ اول تهران: انتشارات رشد
۴ت اسمعیل زاده، زهره (۱۳۸۰)، ارتباط بین شیوههای فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش
۷ـ برومند نسب، مسعود (۱۳۷۳)، بررسی رابطه نگرشها و شیوههای فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
۸ـ پارسا، محمد (۱۳۷۲) روانشناسی رشد کودک و نوجوان تهران، انتشارات بعثت
۹ـ پروین (۱۸۹۵) روانشناسی شخصیت (نظریه تحقیق ) ترجمه جعفر جوادی و پروین کدیور (۱۳۷۷) جلد اول، چاپ چهارم، انتشارات فرهنگی رسا
۱۰ـ خدا پناهی، محمد کریم (۱۳۷۶) انگیزش و هیجان، تهران: انتشارات سمت
۱۱ـ دلاور، علی (۱۳۷۸)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران انتشارات رشد
۱۲ـ دلاور، علی (۱۳۷۸)، روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات رشد
۱۳ـ دولت زاده، فریبا (۱۳۸۱)، بررسی ارتباط بین شیوههای تربیتی والدین با خلاقیت و کنجکاوی دانش آموزان دختر دبیرستانهای شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
۱۴ـ راکعی، لیلا (۱۳۸۰)، بررسی تاثیر شیوههای فرزند پروری برروی انگیزش پیشرفت، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
۱۵ـ زندن (۱۹۸۸) روانشناسی رشد، ترجمه حمزه گنجی (۱۳۷۶) چاپ اول، تهران انتشارات بعثت
۱۶ـ سردروه ، محمد (۱۳۸۱) بررسی ارتباط بین نگرش به شیوه های فرزند پروری مادر (اقتدار منطقی، استبدادی، آزاد گذاری و ادراک فرزندان از آن شیوهها با مکان کنترل و خود پنداره دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه تربیت معلم تهران
مقدمه:
کودکی در عمق وجود همة ماست، و با چشمان اوست که همگی روزی به این عالم نگاه کرده ایم. با وجود این آنچنان از آن دور افتاده ایم که برای فهم نقاشی کودکان، نگاه کردن آن برایمان کافی نیست و باید آنها را مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار دهیم. نقاشی بیان کنندة احساسات و شخصیت کودکان است و باعث پرورش خلاقیت آنها می شود و تعادل فکری و روحی به آنها می دهد. از طرف دیگر تجزیه و تحلیل این نقاشی ها به والدین و مربیان امکان شناخت کودک و کمبودهای احتمالی او را فراهم می کند.(فراری ۱۳۸۲)
نقاشی کودکان نوعی گیرایی آنی دارند، آنها ساده و جذاب و سرشار از زندگی و هویت اند اما با نگاهی دقیق تر غالباً می توان در آنها جنبه هایی عجیب و حتی آشفته را مشاهده کرد. تحقیق در قلمرو نقاشی کودکان برای سالهای متمادی پیشرفت چندانی نکرد، اما در سالهای اخیر، دو دگرگونی عمده باعث آغاز مجدد پژوهش در این عرصه شده است اول دیدگاه طبیعی گرایانه جای خود را به بررسی های تجربی داده است، دوم اهمیت فرایند کشیدن تصویر که در سالهای اخیر موفق به درک آن شده ایم.(گلین، آنجل۱۳۸۰)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
الف)فصل اول : طرح تحقیق (کلیات) ۱
ب)فصل دوم : مروری بر ادبیات موضوع (Literature Review) ۲۸
ج)فصل سوم : آشنائی با قلمرو مکانی تحقیق (جامعه آماری) ۴۳
د)فصل چهارم : روش تحقیق ۴۵
هـ)فصل پنجم : یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها ۴۹
و)فصل ششم : خلاصه تحقیق و پیشنهادها ۶۵
پیوستها ۶۹
عنوان صفحه
فصل اول : ۱-مقدمه ۲
(کلیات) ۲-بیان مسئله ۴
۳-تاریخچه و سابقه موضوع ۵
۴-اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق ۱۶
۵-اهداف تحقیق ۱۸
۶-چهارچوب نظری تحقیق ۲۰
۷-مدل تحلیلی تحقیق ۲۳
۸-فرضیه های تحقیق ۲۴
۹-روش تحقیق ۲۷
۱۰-قلمرو مکانی تحقیق ۲۷
۱۱-قلمرو زمانی تحقیق ۲۷
۱۲-روش نمونه گیری ۲۷
۱۳-ابزارهای گردآوری داده ها ۲۷
۱۴-روش تجزیه و تحلیل ۲۷
فصل دوم : اطلاعاتی در خصوص پیشینة موضوع و تحقیقات انجام شده ۲۸
(مروری بر ادبیات موضوع)
فصل سوم : آشنایی با قلمرو مکانی تحقیق ۴۳
(قلمروی مکانی تحقیق)
فصل چهارم : آشنایی با روش تحقیق در این پایان نامه ۴۵
(روش تحقیق)
فصل پنجم : تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق ۴۹
(تجزیه و تحلیل)
فصل ششم : خلاصه تحقیق ، پیشنهادها و پیوستها ۶۵
فهرست منابع
الف)فهرست منابع فارسی:
- براشاو، جان، ترجمه قراچه داغی، مهدی(۱۳۷۲). خانواده، تحلیل سیستمی خانواده، تهران، نشر البرز.
- بهرامی، هادی(۱۳۷۲). ازمونهای فرافکنی شخصیت، تهران، نشر دانا
- خاکی، غلامرضا(۱۳۷۸)، روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، نشر دراین
- داداش زاده، کاوه(۱۳۷۳)، نقاشی و نوشته های کودکان، تهران، نشر گوتنبرگ
- دادستان، پریرخ(۱۳۷۴)، ارزشیابی شخصیت کودکان بر اساس آزمونهای ترسیمی، تهران، نشر رشد
- ساروخانی، باقر(۱۳۷۰)، مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، تهران، نشر سروش
- ستیر، ویروجینیا، ترجمه بیدشک، احمد(۱۳۷۳). آدم سازی در روانشناسی خانواده، چاپ دوم، تهران نشر رشد
- سیف نراقی، مریم، نادری، عزت الله،(۱۳۷۳) اختلالات رفتاری کودکان و روشهای اصلاح و ترمیم آن، نشر بدر
- فراری، آنا اولیوریو،(۱۳۸۲) نقاشی کودکان و مفاهیم آن، تهران، نشر دستان
- قاسم زاده، فاطمه(۱۳۷۱) تصویر خانواده در نقاشیهای کودکان ۵ تا ۶ ساله. ماهنامة جامعه سالم، شماره ۶
- کرمن، ل، ترجمة دادستان، پریرخ و منصور، محمود (۱۳۸۱) نقاشی کودکان و کاربرد تست ترسیم خانواده در کلینیک تهران، نشر رشد.
- گلین، وی. توماس. آنجل. ام. جی. میلک، ترجمة عباس مخبر(۱۳۸۰) مقدمه ای بر روانشناختی نقاشی کودکان، تهران، نشر طرح نو.
- مینو چین، سالوادور (۱۹۷۴)، ترجمة ثنائی، باقر(۱۳۷۳)- خانواده و خانواده درمانی، تهران نشر امیر کبیر
ب)فهرست منابع خارجی:
-krevelen, v; Ann, D(1975)- in the use of family drawing test. Psychological Abstracts 1975, n 5816
-Gomunian, Anna.L(1984).cluuster analysis of the answer given ti corman pott noire and drawing family tests. Psychological, 1986, n 17912
spigelman, G:spigelman, A.& Englessin, c.L(1992).Analysis of family drawing. Psychological Abstracts, 1993. N 25258