چکیده
فرسودگی شغلی شامل احساس خستگی عاطفی ، مسخ شخصیت و عدم موفقیت فردی در کار
است. این پژوهش فرسودگی شغلی دبیران زن مراکز پیش دانشگاهی دولتی شهر
تهران را مورد بررسی قرار داد . روش تحقیق توصیفی و از نوع زمینه یابی است .
نمونه این تحقیق ۱۳۴ نفر از دبیران زن مراکز پیش دانشگاهی دولتی شهر تهران
بودند که با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند . ابزار
تحقیق پرسشنامه فرسودگی شغلی بوده که به روش محقق ساخته تهیه شد . نتایج
تحقیق نشان داد که فرسودگی شغلی دبیران در مولفه های خستگی عاطفی ، مسخ
شخصیت ، عدم موفقیت فردی کمتر از سطح متوسط می باشد . و بین سن با فرسودگی
شغلی دبیران و همچنین میزان تحصیلات ، تعداد سالهای تدریس و نوع ماده درسی و
فرسودگی شغلی دبیران تفاوت معنی داری بدست نیامد . در مورد ارتباط تعداد
سالهای تدریس در دوره پیش دانشگاهی و فرسودگی شغلی در دو مولفه خستگی عاطفی
و مسخ شخصیت رابطه معنی داری بدست نیامد، و فقط در ارتباط مولفه سوم یعنی
عدم موفقیت فردی با فرسودگی شغلی تفاوت معنی دار بود .
فهرست مطالب
فصل اول
۱-۱- مقدمه ۲
۱-۲- بیان مسأله ۳
۱-۳- اهمیت مسأله ۴
۱-۴- اهداف تحقیق ۵
۱-۴-۱- هدف کلی تحقیق ۵
۱-۴-۲- هدف جزئی تحقیق ۵
۱-۵- سؤالات تحقیق ۶
۱-۶- تعاریف متغیرها ۷
۱-۷- تعاریف عملیاتی ۹
فصل دوم
۲-۱- مقدمه ۱۱
۲-۲- فرسودگی شغلی ۱۱
۲-۳- رویکردهای مختلف به فرسودگی شغلی ۱۴
۲-۳-۱- رویکرد بالینی ۱۴
۲-۳-۲- رویکرد روان شناختی – اجتماعی ۱۶
۲-۳-۳- رویکرد تبادلی ۱۷
۲-۳-۴- مدل کاپنر ۱۹
۲-۴- رویکرد ساختاری ۲۰
۲-۴-۱- سازمان ۲۱
۲-۴-۲- جو سازمانی ۲۱
۲-۴-۳- تئوری سیستم های اجتماعی و جو سازمانی ۲۲
۲-۴-۴- جو سازمانی و روابط سازمانی ۲۳
۲-۴-۵- شاخص های جو سالم سازمانی ۲۴
۲-۴-۶- بهداشت روانی ۲۵
۲-۴-۷- روحیه ۲۶
۲-۴-۸- ویژگی های مدرسه سالم ۲۶
۲-۵- مراحل فرسودگی شغلی ۲۷
۲-۵-۱- ماسلاچ ۲۷
۲-۵-۲- پستونچی ۲۸
۲-۵-۳- مراحل فرسودگی شغلی معلمان (ساراسون) ۳۰
۲-۶- عوامل فرسودگی شغلی ۳۰
۲-۷- نشانه های فرسودگی شغلی ۳۳
۲-۸- عوارض فرسودگی شغلی ۳۴
۲-۹- استرس شغلی ۳۴
۲-۹-۱- منابع استرس شغلی ۳۵
۲-۹-۲- ارتباط استرس شغلی با تحلیل رفتگی ۳۷
۲-۱۰- تحلیل رفتگی وشخصیت ۴۱
۲-۱۰-۱- تحلیل رفتگی و شغل آموزگاری ۴۳
۲-۱۱- فشار روانی ۴۵
۲-۱۱-۱- آثار تخریبی فشار روانی در تدریس ۴۶
۲-۱۱-۲- راههای کاهش فشار روانی معلمان ۴۶
۲-۱۲- پیشینه پژوهش ۴۸
۲-۱۲-۱- تحقیقات داخلی ۴۸
۲-۱۲-۲- تحقیقات خارجی ۵۴
فصل سوم
۳-۱- طرح تحقیق ۵۸
۳-۲- جامعه آماری ۵۸
۳-۳- متغیر مستقل و وابسته ۵۸
۳-۴- روش نمونه گیری ۵۸
۳-۵- ابزار اندازه گیری ۵۹
۳-۶- پایایی و روایی تحقیق ۵۹
۳-۷- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها ۵۹
فصل چهارم
۴-۱- مقدمه ۶۱
۴-۲- تجزیه و تحلیل داده ها ۶۲
فصل پنجم
۵-۱- مقدمه ۸۵
۵-۲- بحث ونتیجه گیری ۸۵
۵-۳- پیشنهادها ۹۱
۵-۴- محدودیتها ۹۱
منابع ۹۲
فهرست جداول
جدول ۴-۱ – توزیع فراوانی مرتبط با متغیر سن دبیران ۶۲
جدول ۴-۲ – توزیع فروانی مرتبط با متغیر میزان تحصیلات دبیران ۶۴
جدول ۴-۳ – توزیع فروانی مرتبط با متغیر تعداد سالهای تدریس دبیران ۶۶
جدول ۴-۴ – توزیع فروانی مرتبط با متغیر تعداد سالهای تدریس در پیش دانشگاهی ۶۸
جدول ۴-۵ – توزیع فروانی مرتبط با متغیر نوع درس مورد تدریس ۷۰
جدول ۴-۶ آمار توصیفی مرتبط با بررسی وضعیت مولفه خستگی عاطفی ۷۲
جدول ۴-۷ آمار توصیفی مرتبط با بررسی وضعیت مولفه مسخ شخصیت ۷۲
جدول ۴-۸ آمار توصیفی مرتبط با بررسی وضعیت مولفه عدم موفقیت فردی ۷۳
جدول ۴-۹ بررسی وضعیت موجود دیدگاه دبیران نسبت به خستگی عاطفی ۷۴
جدول ۴-۱۰ بررسی وضعیت موجود دیدگاه دبیران نسبت به مسخ شخصیت ۷۶
جدول ۴-۱۱ بررسی وضعیت موجود دیدگاه دبیران نسبت به عدم موفقیت فردی ۷۸
جدول ۴-۱۲ بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر سطوح سنی ۸۰
جدول ۴-۱۳ بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر مدرک تحصیلی ۸۱
جدول ۴-۱۴ بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر تعداد سالهای تدریس ۸۲
جدول ۴-۱۵ بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر تعداد سالهای تدریس در پیش دانشگاهی ۸۴
جدول آزمون تعقیبی LSD مرتبط با جدول ۱۵ ۸۵
جدول ۴-۱۶ بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر نوع درس مورد تدریس (نوع تدریس) ۸۶
فهرست نمودارها
نمودار ۴-۱ نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره ۱ ۶۳
نمودار ۴-۲ نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره ۲ ۶۵
نمودار ۴-۳ نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره ۳ ۶۷
نمودار ۴-۴ نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره ۴ ۶۹
نمودار ۴-۵ نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره ۵ ۷۱
منابع فارسی
۱- احمدی، سید احمد. خلیفه سلطانی، افتخار اسادات( ۱۳۸۵ ) بررسی فرسودگی شغلی مدیران آموزشی در مقطع های سه گانه شهر اصفهان.
۲- ندیمی، محمد تقی. بروج، محمد حسین ( ۱۳۷۷ ) . آموزش و پرورش سه مقطع ابتدایی، راهنمایی، متوسطه. چاپ ۴ ، انتشارات مهرداد.
۳- عاطف، لاله ؛ روح الامین، مریم ؛ نوری، ابوالقاسم و مولوی، حسین (۱۳۸۵ )
. میزان فرسودگی شغلی و خشنودی شغلی پزشکان جراح عمومی و متخصص داخلی شهر
اصفهان . فصلنامه علمی و پژوهشی دانش و پژوهش در روانشناسی ، دانشگاه آزاد
اسلامی واحد خوراسگان ( اصفهان ) شماره۲۹، سال ۸ .
۴- دکتر سرمد، زهره. دکتر بازرگان، عباس. دکتر حجازی، الهه. روشهای تحقیق
در علوم رفتاری. چاپ دوازدهم ۱۳۸۵، انتشارات آگه. ۵- خاکزادان، زهرا (۱۳۸۵
). بررسی رابطه بین کنترل و فرسودگی شغلی معلمان ابتدایی مدارس دولتی شهر
نیشابور. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
مقدمه
هدف هرانسانی اگر بالاتر از منافع شخصی بوده و تنها برای نجات خود نباشد وبه فکر کمک ودستگیری همنوع باشد که تکلیف وامر وجدانی وراه اولیاء الله وهادیان اهم بوده ، به انسان توانایی ومعنویت و استقامت فوق العاده می بخشد وبه حیات معنی و هدف می دهد ( بهاری – ۱۳۷۲ ، ص ۱۹۸ )
اکثر مردم در طول زندگی دچار مشکلات و هیجانات ، تعارضها و تردید های می شوند که خود به تنهای قادر به رفع آنها نیستند بنابراین نیاز به مشورت با افراد متخصص وآگاهی دارند تا به کمک آنها اقدام به رفع موانع نمودند و از طریق شور و مشورت با این افراد به عمل مشکلات خود بپردازند روند مشاوره رابطه و مبنای ارتباطی را فراهم می کند که به واسطه آن امکانات و شناخت خود را کشف می کند در چنین شرایطی عناصری مانند دانش ، مهارت ، تجربه ، آرامش خاطر مشاور است که نتایج مثبت را ممکن می سازد و عدم یا ضعف در هر یک از عناصر مذکور نتیج منفی به بار آورده وسبب هرسودگی شغلی مشاور می شود ( ثنایی ، ۱۳۷۳ )
بنابراین موضوع آسودگی خاطر و آرامش فکری وسلامت جسانی مشاوران و تاثیر آن بر نحوه رفتارشان درمحیط کار و موثر واقع شدن آنها درافزایش یا کاهش نتایج بهینه مقوله ای است که اکثر متخصصان وروان شناسان بدان اشاره نموده وبر اهمیت آن اتفاق نظر داشته ومعتقدند که اگر مشاور از آرامش و رضایت خاطر برخوردارنباشد نمی تواند برای دیگران عامل اثر باشد
اگر مشاور به سبب کار مشاوره از لحظار هیجانی فرسوده شود احساس نا امیدی و درماندگی خواهد نمود و بتدریج از لحاظ عاطفی ، ذهنی و جسمی تحلیلفی رفته وخسته می شود و احساس می کند که رویه شدن با مراجع بسیار مشکل است رفته رفته اشتیاقش کم می شود و علائم خستگی جسمی ماننداختلات پوستی ، سردرد ، دل درد و عدم تعادل فشار خون و دردهایی مرموز کمر و گردن به سراغش خواهد آمد و در اثر ضعف جسمی مستعد ابتلا به بیمری های ویروسی و عفونتی مختلف خواهد شد و یبر وآن خستی روانی حادث خواهد شد و مجموعه این فرسودگی شغلی را به همراه خواهد آورد ( گلدارد – ترجمه حسینیان ۱۳۷۶ )
اهمیت وضرورت پژوهش
همه انسانها درزندگی روزمره در معرض انواع فشارهای روانی قرار دارند معلی که در کلاس درس به تعلیم وتعلم مشغول است دانش اموزی که ضمن یادگیری دروس ، خود را برای زندگی آینده وقبول مسئولیت و اشتغال آماده می کند وبالاخره قربانیان وقایع آسیب زا مثل : سیل ، زلزله ، وغیر همگی بارویدادهای استرس انگیزی روبه رو هستند که بهداشت روانی و جسمی آدمی را تهدید می کنند بنابراین نظریه که تجزیه جزء لاینفک زندگی بشر است لزوم آموزش افراد جامعه در سطح وسیع با هدف کاهش استرس و پیشگیری از آن مطرح می شود
وجود مشکلات عدیده شخصی ، خانوادگی ، اجتماعی ، شغلی ، مدرسه ای و غیره ایجاب می کند تا فعالیتهای حرفه تخصصی مشاوره برای تامین رفع این نیازها رشد وگسترش یابد اگرچه مشاوره حرفه ای جوانان است وارد رشد خود را ادامه می دهد اما تاثیر کلی آن بر جوامع به سرعت روبه افزایش است تعداغد زیادی از افراد جهت یاری خواستن از مشاوران در مورد رفع مشکلات زندگی خود از قلیل : مشکلات خانوادگی ، بی کاری ، اختلاف و مشکلات زناشویی ، عدم اعتماد به نفس ، ضعف در تصمیم گیری ها ، اختلاف جسمی روانی ، طلاق ، مشکلات تحصیلی ، مشکلات برقراری روابط انسانی و هزاران مشکل دیگر به مشاوران مراجعه می کنند اینجاست که نقش مشاور مشخص می وشد بنابراین حرفه مشاوره اکنون درحال سرزندگی وتوسعه و هب سرمی برد وروز به ورزجوامع مختلف بویزه در مدارس به آن احساس نیاز شده و اهمیت و ضرورت آن بیشتر نمایان می شود
فهرست مطالب
مقدمه
اهمیت و ضرورت پژوهش
بیان مسئله
اهداف پژوهش
هدف جزئی پژوهش
هدف کاربردی
فرضیات تحقیق
تعاریف اصطلاحات و متغیرها
رضایت شغلی
فرسودگی شغلی
فصل دوم
مقدمه
تاریخچه فرسودگی شغلی
شاخص های نگرشی
شاخص های رفتاری
شاخص های روان تنی
شاخص های سازمانی
تاثیر سبک مدیریت در فرسودگی شغلی
روشهای درمان و پیشگیری فرسودگی شغلی
نیازهای مشاور و چگونگی فرسوده شدن او
دیدگاههای مختلف در مورد فشار روانی استرس و اثرات آن
تعریف فشار روانی
تاثیر نقش بر خانواده
چگونگی مهار و کنترل استرس
رابطه بین تنش و سخنهای شخصیتی
مروری بر تحقیقات گذشته
فصل سوم
روش تحقیق
۱-طرح پژوهشی
۲-جامعه آماری
۳-حجم نمونه و روش اندازه گیری
۴-ابزار اندازه گیری
۵-روش اجرا
روایی و پایانی
پایانی
۶-روش های آماری
روایی و پایایی
مقدمه
هدف هرانسانی اگر بالاتر از منافع شخصی بوده و تنها برای نجات خود نباشد وبه فکر کمک ودستگیری همنوع باشد که تکلیف وامر وجدانی وراه اولیاء الله وهادیان اهم بوده ، به انسان توانایی ومعنویت و استقامت فوق العاده می بخشد وبه حیات معنی و هدف می دهد ( بهاری – ۱۳۷۲ ، ص ۱۹۸ )
اکثر مردم در طول زندگی دچار مشکلات و هیجانات ، تعارضها و تردید های می شوند که خود به تنهای قادر به رفع آنها نیستند بنابراین نیاز به مشورت با افراد متخصص وآگاهی دارند تا به کمک آنها اقدام به رفع موانع نمودند و از طریق شور و مشورت با این افراد به عمل مشکلات خود بپردازند روند مشاوره رابطه و مبنای ارتباطی را فراهم می کند که به واسطه آن امکانات و شناخت خود را کشف می کند در چنین شرایطی عناصری مانند دانش ، مهارت ، تجربه ، آرامش خاطر مشاور است که نتایج مثبت را ممکن می سازد و عدم یا ضعف در هر یک از عناصر مذکور نتیج منفی به بار آورده وسبب هرسودگی شغلی مشاور می شود ( ثنایی ، ۱۳۷۳ )
بنابراین موضوع آسودگی خاطر و آرامش فکری وسلامت جسانی مشاوران و تاثیر آن بر نحوه رفتارشان درمحیط کار و موثر واقع شدن آنها درافزایش یا کاهش نتایج بهینه مقوله ای است که اکثر متخصصان وروان شناسان بدان اشاره نموده وبر اهمیت آن اتفاق نظر داشته ومعتقدند که اگر مشاور از آرامش و رضایت خاطر برخوردارنباشد نمی تواند برای دیگران عامل اثر باشد
اگر مشاور به سبب کار مشاوره از لحظار هیجانی فرسوده شود احساس نا امیدی و درماندگی خواهد نمود و بتدریج از لحاظ عاطفی ، ذهنی و جسمی تحلیلفی رفته وخسته می شود و احساس می کند که رویه شدن با مراجع بسیار مشکل است رفته رفته اشتیاقش کم می شود و علائم خستگی جسمی ماننداختلات پوستی ، سردرد ، دل درد و عدم تعادل فشار خون و دردهایی مرموز کمر و گردن به سراغش خواهد آمد و در اثر ضعف جسمی مستعد ابتلا به بیمری های ویروسی و عفونتی مختلف خواهد شد و یبر وآن خستی روانی حادث خواهد شد و مجموعه این فرسودگی شغلی را به همراه خواهد آورد ( گلدارد – ترجمه حسینیان ۱۳۷۶ )
اهمیت وضرورت پژوهش
همه انسانها درزندگی روزمره در معرض انواع فشارهای روانی قرار دارند معلی که در کلاس درس به تعلیم وتعلم مشغول است دانش اموزی که ضمن یادگیری دروس ، خود را برای زندگی آینده وقبول مسئولیت و اشتغال آماده می کند وبالاخره قربانیان وقایع آسیب زا مثل : سیل ، زلزله ، وغیر همگی بارویدادهای استرس انگیزی روبه رو هستند که بهداشت روانی و جسمی آدمی را تهدید می کنند بنابراین نظریه که تجزیه جزء لاینفک زندگی بشر است لزوم آموزش افراد جامعه در سطح وسیع با هدف کاهش استرس و پیشگیری از آن مطرح می شود
وجود مشکلات عدیده شخصی ، خانوادگی ، اجتماعی ، شغلی ، مدرسه ای و غیره ایجاب می کند تا فعالیتهای حرفه تخصصی مشاوره برای تامین رفع این نیازها رشد وگسترش یابد اگرچه مشاوره حرفه ای جوانان است وارد رشد خود را ادامه می دهد اما تاثیر کلی آن بر جوامع به سرعت روبه افزایش است تعداغد زیادی از افراد جهت یاری خواستن از مشاوران در مورد رفع مشکلات زندگی خود از قلیل : مشکلات خانوادگی ، بی کاری ، اختلاف و مشکلات زناشویی ، عدم اعتماد به نفس ، ضعف در تصمیم گیری ها ، اختلاف جسمی روانی ، طلاق ، مشکلات تحصیلی ، مشکلات برقراری روابط انسانی و هزاران مشکل دیگر به مشاوران مراجعه می کنند اینجاست که نقش مشاور مشخص می وشد بنابراین حرفه مشاوره اکنون درحال سرزندگی وتوسعه و هب سرمی برد وروز به ورزجوامع مختلف بویزه در مدارس به آن احساس نیاز شده و اهمیت و ضرورت آن بیشتر نمایان می شود
فهرست مطالب
مقدمه
اهمیت و ضرورت پژوهش
بیان مسئله
اهداف پژوهش
هدف جزئی پژوهش
هدف کاربردی
فرضیات تحقیق
تعاریف اصطلاحات و متغیرها
رضایت شغلی
فرسودگی شغلی
فصل دوم
مقدمه
تاریخچه فرسودگی شغلی
شاخص های نگرشی
شاخص های رفتاری
شاخص های روان تنی
شاخص های سازمانی
تاثیر سبک مدیریت در فرسودگی شغلی
روشهای درمان و پیشگیری فرسودگی شغلی
نیازهای مشاور و چگونگی فرسوده شدن او
دیدگاههای مختلف در مورد فشار روانی استرس و اثرات آن
تعریف فشار روانی
تاثیر نقش بر خانواده
چگونگی مهار و کنترل استرس
رابطه بین تنش و سخنهای شخصیتی
مروری بر تحقیقات گذشته
فصل سوم
روش تحقیق
۱-طرح پژوهشی
۲-جامعه آماری
۳-حجم نمونه و روش اندازه گیری
۴-ابزار اندازه گیری
۵-روش اجرا
روایی و پایانی
پایانی
۶-روش های آماری
روایی و پایایی